ტოპ 10 რჩევა პერსონალური კიბერუსაფრთხოებისთვის

კიბერ დანაშაულს წარმოადგენს ნებისმიერი მართლსაწინააღმდეგო ქმედება, რომელიც ჩადენილია კომპიუტერული სისტემის გამოყენებით კიბერსივრცეში. 21–ე საუკუნეში სწრაფი ტექნოლოგიური პროგრესის პარალელურად, კიბერ რისკების რაოდენობა მნიშვნელოვნად მატულობს. თანამედროვე პერიოდში კიბერდანაშაულის საკმაოდ გავრცელებულ შემთხვევებია: ონლაინ თაღლითობა, კომპიუტერულ სისტემასთან უნებართვო წვდომა, ბავშვთა ონლაინ პორნოგრაფია, კომპიუტერული სისტემისა და მონაცემის უნებართვოდ გამოყენება და ა.შ.
ამ ტიპის დანაშაულის მზარდი სტატისტიკა ძირითადად განპირობებულია კიბერ საკითხებზე საზოგადოების დაბალი ცნობიერებით.მოცემული რჩევებით ვცდილობთ ჩვენს მკითხველს დავეხმაროთ, გახდეს უფრო მეტად ინფორმირებული კიბერუსაფრთხოების შესახებ, თითოეული რჩევა ფართო გამოცდილებიდან გამომდინარეობს

1. ყოველთვის იქონიეთ თქვენი პროგრამული უზრუნველყოფა განახლებული

როგორც სტატისტიკური მონაცემებიდან დავინახეთ, გამოსასყიდის მოთხოვნის მიზნით თავდასხმები (ransomware) მსოფლიოში ფართოდ გავრცელებულია, რაც მოძველებული პროგრამული უზრუნველყოფის (ოპერაციული სისტემის და პროგრამების გაახლების) ბრალია. ხშირი განახლება ხელს უწყობს კრიტიკული სისუსტეების აღმოფხვრას, რომლებსაც ჰაკერები იყენებენ თქვენს მოწყობილობებზე წვდომისთვის. აქ არის რამდენიმე რჩევა, რომელიც გამოგადგებათ:

• ჩართეთ თქვენი მოწყობილობის სისტემის ავტომატური განახლებები სმარტფონში

• დარწმუნდით, რომ თქვენი დესკტოპის ბრაუზერი იყენებს უსაფრთხოების ავტომატურ განახლებებს

• განაახლეთ თქვენი ბრაუზერის დანამატები, როგორიცაა Flash, Java და ა.შ.

2. გამოიყენეთ ანტივირუსული დაცვა და ფაიერვოლი

კომპიუტერის დამცავი პროგრამული უზრუნველყოფები ეფექტური გამოსავალია მავნე თავდასხმებთან საბრძოლველად. ესა თუ ის პროგრამა ბლოკავს მავნე მავნე ვირუსებს თქვენს მოწყობილობაზე შესვლისგან და თქვენი მონაცემების კომპრომეტირებისგან. გამოიყენეთ სანდო ვენდორების ანტივირუსული პროგრამა

ფაიერვოლის გამოყენება ასევე მნიშვნელოვანია თქვენი მონაცემების მავნე შეტევებისგან დასაცავად. ფაიერვოლი ხელს უწყობს ჰაკერების, ვირუსების და სხვა მავნე მოქმედებების გამოვლენას, რომლებიც ხდება ინტერნეტში და განსაზღვრავს, თუ რა ტრაფიკია დაშვებული თქვენს მოწყობილობაზე შესასვლელად. Windows-სა და Mac OS მოყვება მათი შესაბამისი ფაიერვოლები, რომელთა სახელწოდებაა Windows Firewall და Mac Firewall. თქვენს როუტერს ასევე უნდა ჰქონდეს ჩაშენებული ფაიერვოლი, რათა თავიდან აიცილოთ შეტევები თქვენს ქსელზე.

3. გამოიყენეთ ძლიერი პაროლები და პაროლის მართვის ინსტრუმენტი  

ალბათ გსმენიათ, რომ ძლიერი პაროლები კრიტიკულად მნიშვნელოვანია ონლაინ უსაფრთხოებისთვის. სიმართლე ის არის, რომ პაროლები მნიშვნელოვანია ჰაკერებისგან თქვენი მონაცემების დასაცავად! სტანდარტებისა და ტექნოლოგიების ეროვნული ინსტიტუტის (NIST) 2017 წლის პაროლების ახალი პოლიტიკის ჩარჩოს თანახმად, უნდა გაითვალისწინოთ შემდეგი:

• დიდი ასოების (uppercase), სიმბოლოების და ციფრების გიჟური, რთული ნაზავის მოფიქრება. ამის ნაცვლად, აირჩიეთ უფრო მოსახერხებელი რამ, მაგრამ მინიმუმ 12 სიმბოლოსგან შემდგარი და მაქსიმალური სიგრძით 64 სიმბოლო.

• ერთსა და იმავე პაროლს ნუ გამოიყენებთ ორჯერ.

• პაროლი უნდა შეიცავდეს მინიმუმ ერთ პატარა ზომის ასოს (lowercase), ერთ დიდ ასოს (uppercase), ერთ ცოფრს და ექვსზე მეტ სიმბოლოს, ასევე &% # @ _.

• შეარჩიეთ ისეთი რამ, რასაც ადვილად დაიმახსოვრებთ და არასდროს დატოვოთ პაროლის რაიმე მიმათითებელი ღიად ან გახადოთ პაროლი საჯაროდ ხელმისაწვდომი.

• აღადგინეთ თქვენი პაროლი, როდესაც იგი დაგავიწყდებათ. თუმცა, შეცვალეთ იგი წელიწადში ერთხელ, როგორც ზოგადი განახლება.

საქართველოში საკმაოდ პოპულარული გახდა კიბერუსაფრთხოება - დაიწყე პროფესიის შესწავლა სრულიად ახალი მეთოდებით და გახდი წარმატებული!

→დარეგისტრირდი ახლავე!

4. გამოიყენეთ ორფაქტორიანი ან მრავალფაქტორიანი ავტორიზაცია

ორფაქტორიანი ან მრავალფაქტორიანი ავტორიზაცია არის სერვისი, რომელიც უსაფრთხოების დამატებით ფენებს მატებს ონლაინ იდენტიფიკაციის პაროლის სტანდარტულ მეთოდს. ორფაქტორიანი ავტორიზაციის გარეშე, ჩვეულებრივ, შეიყვანდით მომხმარებლის სახელს და პაროლს. მაგრამ, ორიფაქტორიანის გამოყენების შემთხვევაში, თქვენ მოგეთხოვებათ შეიყვანოთ კიდევ ერთი ავტორიზაციის მეთოდი, როგორიცაა პერსონალური საიდენტიფიკაციო კოდი, სხვა პაროლი ან თუნდაც თითის ანაბეჭდი. მრავალფაქტორიანი ავტორიზაციის დროს, თქვენი მომხმარებლის სახელისა და პაროლის შეყვანის შემდეგ მოგეთხოვებათ შეიყვანოთ კიდევ ორი დამატებითი ავტორიზაციის მეთოდი.

5. გაეცანით ფიშინგ სქემებს - იყავით ყურადღებით ელ.ფოსტის, სატელეფონო ზარების და ფლაერების მიმართ 

ასეთი მცდელობის დროს, თავდამსხმელი მიიჩნევა გამგზავნად, რომელიც ადრესატს მოტყუებით გაამჟღავნებინებს პერსონალურ მონაცემებს, დააკლიკებინებს მავნე ბმულებზე ან გაახსნევინებს მიმაგრებულ ფაილს/ბმულს, რომელიც აინფიცირებს მომხმარებლის სისტემას მავნე პროგრამების გამოყენებით. ეს ხშირად იწვევს ანგარიშებიდან თანხის მოხსნას, ან პირადი ინფორმაციის გაქრობას, რაც გრძელდება გამოსასყიდის მოთხოვნის მიზნით თავდასხმით.

ფიშინ სქემების შესახებ რამდენიმე საჭირო კიბერუსაფრთხოების რჩევა მოიცავს შემდეგს:

1. არ გახსნათ ელ.წერილი და მითუმეტეს ფაილები იმ ადამიანებისგან, რომლებსაც არ იცნობთ

2. იცოდეთ რომელი ბმულებია უსაფრთხო და რომელი არა – გადახედეთ ბმულს და დააკვირდით, სად გადაყავხართ მას

3. იყავით ყურადღებით თქვენთვის გამოგზავნილ ელ.წერილებთან მიმართებაში – გადახედეთ, საიდან გამოგზავნეს იგი და შეიცავს თუ არა გრამატიკულ შეცდომებს

4. მავნე ბმულები შეიძლება გამოგეგზავნოთ უკვე დაინფიცირებული მეგობრებისგანაც. ასე რომ, ორმაგად ფრთხილად იყავით! 

6. დაიცავით თქვენი მგრძნობიარე პერსონალური იდენტიფიცირებადი ინფორმაცია 

პერსონალური იდენტიფიცირებადი ინფორმაცია (PII) არის ნებისმიერი ინფორმაცია, რომლის გამოყენებაც შესაძლებელია კიბერ კრიმინალის მიერ პიროვნების იდენტიფიცირების ან აღმოჩენისთვის. PII შეიცავს ინფორმაციას, როგორიცაა სახელი, მისამართი, ტელეფონის ნომრები, დაბადების თარიღი, სოციალური უსაფრთხოების ნომერი, IP მისამართი, მდებარეობის დეტალები ან სხვა ფიზიკური ან ციფრული მაიდენტიფიცირებელი მონაცემები. თქვენი საკრედიტო ბარათის შესახებ ინფორმაცია დაცული იქნება კომპანიების მიერ თუ ისინი ითვალისწინებენ

სოციალურ მედიის ახალ "ყოველთვის ჩართულ" სამყაროში ძალიან ფრთხილად უნდა იყოთ თქვენ მიერ ონლაინ გამოყენებულ ინფორმაციასთან. მიზანშეწონილია სოციალურ ქსელში აჩვენოთ საკუთარი თავის შესახებ ძალიან მინიმალური ინფორმაცია. გადახედეთ თქვენ კონფიდენციალურობის პარამეტრებს თქვენი სოციალური მედიის ყველა ანგარიშზე, განსაკუთრებით Facebook-ზე. თქვენი სახლის მისამართის, დაბადების თარიღის ან სხვა PII ინფორმაციის დამატება მკვეთრად გაზრდის უსაფრთხოების დარღვევის რისკს. ჰაკერები ამ ინფორმაციას თავიანთი სასარგებლოდ იყენებენ! 

7. უსაფრთხოდ გამოიყენეთ სმარტფონი

McAfee Labs-ის თანახმად, თქვენი მობილური მოწყობილობა მობილური მავნე პროგრამების ახლა უკვე 1.5 მილიონზე მეტი ახალ ინციდენტის სამიზნეა. აქ მოცემულია რამოდენიმე სწრაფი რჩევა მობილური მოწყობილობის უსაფრთხოების შესანარჩუნებლად:

1. შექმენით რთული მობილური პაროლი – არა თქვენი დაბადების თარიღი ან ბანკის PIN კოდი

2. დააინსტალირეთ აპლიკაციები ოფიციალური წყაროებიდან

3. ხშირად განაახლეთ თქვენი მოწყობილობა – ჰაკერები იყენებენ მოძველებული ოპერაციული სისტემების სისუსტეებს 

4. მოერიდეთ PII-ს ან მგრძნობიარე ინფორმაციის გაგზავნას ტექსტური შეტყობინების ან ელექტრონული ფოსტის საშუალებით

5. გამოიყენეთ Find my iPhone ან Android Device Manager მოპარვის ან დაკარგვის თავიდან ასაცილებლად

6. შეასრულეთ რეგულარული მობილური რეზერვაცია iCloud–ის ან Android–ის Enabling Backup & Sync გამოყენებით

8. შექმენით თქვენი მონაცემების სარეზერვო ასლი 

თქვენი მონაცემების რეგულარული სარეზერვო ასლის შექმნა არის პერსონალური ონლაინ უსაფრთხოების შეუმჩნეველი ნაბიჯი. IT და უსაფრთხოების მენეჯერები იცავენ მარტივ წესს, რომელსაც ეწოდება 3-2-1 სარეზერვო წესი. არსებითად, თქვენ შეინახავთ თქვენი მონაცემების სამ ასლს ორი სხვადასხვა ტიპის მედიასაშუალებაზე (ადგილობრივი და გარე მყარი დისკი) და ერთ ასლს საიტს გარე ლოკაციაზე (ღრუბლოვანი მეხსიერება). 

თუ თქვენ გახდით გამოსასყიდის მოთხოვნის მიზნით თავდასხმის ან მავნე პროგრამის მსხვერპლი, თქვენი მონაცემების აღდგენის ერთადერთი გზაა თქვენი სისტემების წაშლა და აღდგენა უკანასკნელად შესრულებული სარეზერვო ასლით. 

9. ნუ გამოიყენებთ საჯარო Wi-Fi-ს

არ გამოიყენოთ საჯარო Wi-Fi ვირტუალური კერძო ქსელის (VPN) გამოყენების გარეშე. VPN-ის გამოყენებით, მიმოსვლა თქვენს მოწყობილობასა და VPN სერვერს შორის დაშიფრულია. ეს ნიშნავს, რომ კიბერ კრიმინალისთვის გაცილებით რთულია თქვენს მოწყობილობაზე არსებულ მონაცემებზე წვდომა. გამოიყენეთ თქვენი მობილური ქსელი, თუ არ გაქვთ VPN, როდესაც უსაფრთხოება მნიშვნელოვანია. 

10. რეგულარულად გადახედეთ თქვენს ონლაინ ანგარიშებს

Equifax-ის ბოლოდროინდელი დარღვევების მონაცემების მიხედვით, მომხმარებლებისთვის ახლა ყველაზე მეტად მნიშვნელოვანია, რომ დაიცვან საკუთარი ონლაინ ანგარიშები და აკონტროლონ საკრედიტო ანგარიშები. საკრედიტო მონაცემების გაყინვა ახლა ყველაზე ეფექტური გზაა თქვენი პერსონალური საკრედიტო ინფორმაციის დასაცავად კიბერ კრიმინალებისგან. არსებითად, ეს საშუალებას გაძლევთ დაბლოკოთ თქვენი საკრედიტო ანგარიში და გამოიყენოთ პერსონალური საიდენტიფიკაციო ნომერი (PIN), რომელიც მხოლოდ თქვენ გეცოდინებათ. ამის შემდეგ შეგიძლიათ გამოიყენოთ ეს PIN, როდესაც დაგჭირდებათ კრედიტის მოთხოვნა. 

ჰაკერობის მცდელობები გარკვეულწილად ადამიანის შეცდომების შედეგია. განათლება და ინფორმირებულობა კრიტიკულად მნიშვნელოვანია კიბერდანაშაულებრივი საქმიანობის წინააღმდეგ ბრძოლაში და უსაფრთხოების დარღვევების თავიდან ასაცილებლად. ვიმედოვნებთ, რომ ეს პერსონალური კიბერ უსაფრთხოების რჩევები და ცოდნა იმის შესახებ, თუ როგორ ხდება პერსონალური უსაფრთხოებისთვის საფრთხის შექმნა სასარგებლოა თქვენი უსაფრთხოების დარღვევების რისკის შესამცირებლად.

დაეუფლე აქტუალურ პროფესიებს - შემოგვიერთდით სტეპერების დიდ ოჯახში!

IT Academy Stepლიდერი IT სფეროში,ახლაუკვე100+ფილიალით!

+995 577 538 549ქ.თელავი,ნადიკვრის#23

+995 (32) 215-55-51ქ.თბილისი,ა.ყაზბეგის34/34ბ

გამოიწერეთ ჩვენი გვერდი სოციალურ ქსელებში

Instagram.com/itstep.ge/

Facebook.com/itstep.ge