წლები გადის, თუმცა, მსოფლიოში ის კვლავ ყველაზე პოპულარული საკომუნიკაციო საშუალებაა, ადამიანების უმეტესობამ არც კი იცის რამდენი წლისაა. გახსოვთ ძველი პლატფორმები, როგორიცაა MySpace და Skype? ელ-ფოსტა ათწლეულებით უფრო ძველია!
ელექტრონული ფოსტის წინამორბედები (1970-იან წლებამდე)
ელ-ფოსტის ყველაზე ადრეული ჩანასახბი თარიღდება 1960-იანი წლებით. მიუხედავად იმისა, რომ ეს იყო სრულიად ახალი კომუნიკაციის კონცეფცია, ელფოსტა ცარიელ ადგილას არ გაჩენილა. პირიქით, ეს იყო მაშინდელი უახლესი ტექნოლოგიების მთელი ნაკრების შედეგი.
მაგალითად, MIT-მა შეიმუშავა თავსებადი გაზიარების სისტემა 1961 წელს, რომელიც მომხმარებლებს საშუალებას აძლევდა დისტანციურად შესულიყვნენ სისტემაში და გაეცვალათ დოკუმენტები ამ ცენტრალური მდებარეობის მეშვეობით. CTSS მალევე ჩამოყალიბდა ინფორმაციის გაზიარების უნიკალურ სისტემად, რომელიც წააგავდა თანამედროვე ელ.ფოსტას.
Advanced Research Projects Agency Network (ARPANET), რომელიც შეიქმნა 1969 წელს, იყო არა მხოლოდ ელექტრონული ფოსტის, არამედ ზოგადად ინტერნეტის წინამორბედი. სისტემა აკავშირებდა კომპიუტერებს სხვადასხვა ადგილიდან, თუმცა გაცილებით მცირე მასშტაბით. ამ გზით, ARPANET-მა საფუძველი ჩაუყარა თანამედროვე ციფრული საკომუნიკაციო პროტოკოლების განვითარებას.
ისტორიაში პირველი ელექტრონული წერილი (1971)
ARPANET-ის დამსახურებაა ისტორიაში უპირველესი ელექტრონული წერილის გაგზავნა. ინჟინერმა რეი ტომლინსონმა ეს შეტყობინება საკუთარ თავს ARPANET-ის საშუალებით 1971 წელს გაუგზავნა. შეტყობინება „QWERTYUIOP“ გადაიცა ერთი კომპიუტერიდან მეორეზე იმავე ოთახში.
სახალისო ფაქტი: ამ ასოების თანმიმდევრობა კვლავ იგივეა, რასაც კლავიატურის ზედა მწკრივზე ხედავთ.
მიუხედავად იმისა, რომ შეტყობინების შინაარსი არც თუ ისე მნიშვნელოვანი იყო, "@" სიმბოლოს გამოყენება ნამდვილად ატარებდა დატვირთვას. ტომლინსონმა დანერგა @-ზე დაფუძნებული სისტემა მომხმარებლის სახელის კომპიუტერის სახელისგან განცალკევების მიზნით, რაც აღმოჩნდა კრიტიკული ინოვაცია, რომელიც ჯერ კიდევ უძლებს დროის გამოცდას ელ.ფოსტის შეტყობინებების პროტოკოლებში.
1970-იანი წლების დანარჩენი პერიოდი, ძირითადად ARPANET-ის ფაილების გადაცემის პროტოკოლის გაუმჯობესებას მოიცავდა. ათწლეულის განმავლობაში საკმაოდ ბევრმა კორპორაციამ შეიმუშავა ელექტრონული საკომუნიკაციო პლატფორმები მათი შიდა მიზნებისთვის:
-
BM OFS (1974) საშუალებას აძლევდა შიდა მომხმარებლებს გაეგზავნათ შეტყობინებები
-
CompuServe-მა მსგავსი რამ გააკეთა 1978 წელს
-
კორპორაცია RAND-მა გამოუშვა MH შეტყობინებების მართვის სისტემა (1979) ელექტრონული შეტყობინებების სერვისის მრავალჯერადი ვარიანტებით.
ელ. ფოსტით კომუნიკაცია 1970-იან წლებში იწყებოდა, მაგრამ მომხმარებლებს ამ სერვისით მასიურად სარგებლობის მოლოდინი კიდევ ათწლეულის განმავლობაში მოუწიათ - როგორც ამას მომდევნო განყოფილებაში ნახავთ.
არ გამოტოვო ეს წარმოუდგენელი შესაძლებლობა გააუმჯობესო შენი უნარები და დაიწყო კარიერა ციფრულ სამყაროში! შეისწავლე გრაფიკული დიზაინი, ადრეული ასაკიდან, საერთაშორისო აკადემიაში
1980-იანი წლების საინტერესო მიღწევები
ეს ათწლეული ალბათ ყველაზე მნიშვნელოვანია ელექტრონული ფოსტის ისტორიაში, რადგან მან საფუძველი ჩაუყარა მის ფართო გამოყენებას. უამრავმა კომპანიამ გააცნობიერა კომპიუტერული ქსელების და ფოსტის სერვერების პოტენციალი, ამიტომ მათ დაიწყეს მუშაობა თანამედროვე ელექტრონული ფოსტის ფუნდამენტურ პროტოკოლებზე.
მარტივი ფოსტის გადაცემის პროტოკოლი (SMTP) იყო ამ ათწლეულის მთავარი ინოვაცია. SMTP ხშირად განიხილება, როგორც ARPANET-ის გაუმჯობესებული ვერსია. ეს სისტემა შეიქმნა 1982 წელს და ის მომხმარებლებს საშუალებას აძლევდა გაეგზავნათ და მიეღოთ შეტყობინებები სხვადასხვა ელ.ფოსტის სერვერებით.
ამავე დროს, MIME სპეციფიკაციამ შესაძლებელი გახადა მულტიმედიური შინაარსის გაცვლა ელექტრონული ფოსტის შეტყობინებებში. მემორანდუმის თანახმად, ეს პროტოკოლი საშუალებას აძლევს ელ.ფოსტის კლიენტებს „ერთ შეტყობინებაში ჩართონ მრავალი ობიექტი… წარმოადგინონ ფორმატირებული მრავალშრიფტიანი ტექსტური შეტყობინებები ან არატექსტუალური მასალა, როგორიცაა სურათები და აუდიო ფრაგმენტები“.
რამდენიმე სხვა სტანდარტმა დამატებითი სტიმული მისცა ელექტრონული ფოსტის უფრო ეფექტური სერვისის განვითარებას - საფოსტო ოფისის პროტოკოლი (POP) და ინტერნეტ შეტყობინებების წვდომის პროტოკოლი (IMAP). თუმცა, ამ პერიოდში ბევრი სხვა მნიშვნელოვანი გამოგონება იყო:
-
დომენის სახელების სისტემა (DNS) ამოქმედდა 1984 წელს. მან გაამარტივა ელ. ფოსტის მისამართის ჩანაცვლება რიცხვითი IP მისამართების ადამიანისათვის წაკითხვადი დომენური სახელებით.
-
1985 წელს ვაშინგტონის უნივერსიტეტმა შეიმუშავა Pine ელ.ფოსტის კლიენტი. ფოსტის ეს სერვისი უზრუნველყოფდა მოსახერხებელი ინტერფეისს ელფოსტის სამართავად.
-
ეროვნული სამეცნიერო ფონდის ქსელი (NSF) შეიქმნა 1986 წელს. NSF-მა დიდი როლი ითამაშა ელექტრონული ფოსტის ინფრასტრუქტურისა და მთლიანობაში ინტერნეტის პოპულარიზაციაში.
-
პირველი მნიშვნელოვანი გარღვევა ონლაინ სფეროში შედგა 1988 წელს. ეს იყო „მორისის ჭიის“ ინციდენტის წელი, როდესაც მავნე პროგრამამ შეაღწია ელ.ფოსტის სისტემაში, დაცვის სისტემის არქონის გამო.
-
1988 წელს Microsoft-მა ისტორიას დაამატა კიდევ ერთი ქვაკუთხედი თავისი ელ.ფოსტის - Microsoft Mail-ის შექმნით. ელფოსტის ამ სერვერმა საფუძველი დაუდო Microsoft-ის შესვლას ელ.ფოსტის საკომუნიკაციო სივრცეში.
-
Lotus Notes გაეშვა 1989 წელს, როგორც ერთობლივი პროგრამული უზრუნველყოფის კომპლექტი, რომელიც მოიცავდა ელ.ფოსტის შესაძლებლობებს. ამ პლატფორმამ ხელი შეუწყო ელ.ფოსტის ევოლუციას და მის უფრო მრავლისმომცველ ინსტრუმენტად ქცევას. მთელ მსოფლიოში გაიყიდა მისი 35 ათასზე მეტი ეგზემპლარი.
-
1980-იანი წლების ბოლოს ასევე გამოჩნდა პირველი ინტერნეტ სერვისის პროვაიდერები (ISP), რომლებიც საზოგადოებას სთავაზობდნენ ელფოსტის სერვისებს.
ამ ათწლეულის ბოლოს, ერთადერთი რაც აკლდა ელ.ფოსტას ეს იყო მისი სერვისების გლობალური ხელმისაწვდომობა, მაგრამ ეს მალევე მოხდა.
ელ.ფოსტა 1990-იან წლებში მეინსტრიმი ხდება
ელფოსტამ გადამწყვეტი როლი ითამაშა 1990-იან წლებში გლობალური მასშტაბის კომუნიკაციის ტრანსფორმაციაში, რადგან ის სულ უფრო ხელმისაწვდომი გახდა საზოგადოებისთვის. ეს სრულიად განსხვავდებოდა წინა ათწლეულებისგან, როდესაც ელექტრონული ფოსტა თითქმის ექსკლუზიურად გამოიყენებოდა აკადემიურ და კვლევით სფეროებში.
Hotmail იყო პირველი უფასო ელ.ფოსტის პროვაიდერი ინტერნეტის ყველა მომხმარებლისთვის. ის გაიშვა 1996 წელს და თავისი ნიშა სწრაფადვე დაიკავა ელექტრონული ფოსტის ისტორიაში. ოპერირეის პიკზე Hotmail ემსახურებოდა 400 მილიონზე მეტ კლიენტს, მაგრამ ის მალე გაქრა დიდი სცენიდან.
მეორეს მხრივ, Yahoo Mail კვლავ არის ელ.ფოსტის ერთ-ერთი წამყვანი პროვაიდერი – მიუხედავად იმისა, რომ Hotmail-ზე სულ რაღაც ერთი წლით ახალგაზრდაა. დაარსებიდან 25 წელზე მეტი ხნის განმავლობაში Yahoo ემსახურება დაახლოებით 227 მილიონ მომხმარებელს. ბევრმა სხვა გამოგონებამ გააძლიერა ელექტრონული ფოსტის კომერციული პოტენციალი 1990-იან წლებში, მაგრამ ჩვენ გამოვყოფთ მხოლოდ რამდენიმეს:
-
Microsoft-მა გამოუშვა Windows 95 1995 წელს ელფოსტის ჩაშენებული მხარდაჭერით Microsoft Exchange Client-ის მეშვეობით.
-
პოლ ჰოფმანმა ჩამოაყალიბა ინტერნეტ ფოსტის კონსორციუმი 1996 წელს, ინტერნეტში ელექტრონული ფოსტის კომუნიკაციასთან დაკავშირებული გამოწვევების გადასაჭრელად.
-
ლარი პეიჯმა და სერგეი ბრინმა 1998 წელს დააარსეს Google, ნაბიჯი, რომელიც დარჩება როგორც ერთ-ერთი უდიდესი მოვლენა თანამედროვე ისტორიაში. რამდენიმე წლის შემდეგ (2004) მათ შექმნეს Gmail.
ელექტრონული ფოსტა 21-ე საუკუნეში
ელექტრონული ფოსტა 2000-იანი წლების დასაწყისში სწრაფად გახდა ყველაზე პოპულარული საკომუნიკაციო პლატფორმა. 2010 წელს მთელ მსოფლიოში ელ.ფოსტის თითქმის ორი მილიარდი მომხმარებელი იყო. ასეთი ზრდა ძირითადად დაკავშირებული იყო ელ.ფოსტის მძლავრ პლატფორმებთან, როგორიცაა Gmail, Outlook და Yahoo Mail. ელ.ფოსტის სისტემები სწრაფად განვითარდა ახალი ფუნქციების უზრუნველსაყოფად:
-
ჩათები, მესენჯერები
-
საძიებო ფუნქციები
-
სპამის ფილტრები
-
ღრუბელზე დაფუძნებული საცავი
ამავდროულად, მობილური მოწყობილობები გახდა ახალი ძალა ციფრულ სფეროში.
პირველი ინტერნეტით მომუშავე ტელეფონი გამოვიდა 2001 წელს, ხოლო Apple-მა თავისი პირველი iPhone 2007 წელს გამოუშვა. ათწლეულის ბოლოს 500 მილიონზე მეტმა ადამიანმა იყიდა სმარტფონი, მაგრამ ეს მხოლოდ დასაწყისი იყო. დღეს მსოფლიოში ადამიანების თითქმის 85% ფლობს მობილურ ტელეფონს.
ამ ყველაფერმა გამოიწვია ელექტრონული ფოსტის კიდევ უფრო დიდი გაფართოება, რადგან სერვისი საყოველთაოდ ხელმისაწვდომი და მობილური გახდა. მობილური ელფოსტა დაემატა ტენდენციის საერთო დინამიკას, რომელიც უკვე შეუჩერებელი იყო.
თუმცა, ელ.ფოსტის ისტორიაში საკმაოდ ბევრი ინციდენტიც ყოფილა. მაგალითად, Yahoo-ს მონაცემების გაჟონვა 2016 წელს მოხდა. ამ ინციდენტმა გავლენა მოახდინა მილიონობით მომხმარებელზე და ხაზი გაუსვა ელ.ფოსტის ანგარიშებში შენახული პერსონალური ინფორმაციის დაუცველობას. დავირუსებული ელფოსტა გახდა ახალი საფრთხე - განსაკუთრებით ფიშინგ შეტევები.
როგორი იქნება ელფოსტის მომავალი?
დღემდე, ელფოსტა კვლავ ფუნდამენტური კომუნიკაციის პლატფორმაა, მაგრამ ზოგიერთი ახალი ინსტრუმენტი გვთავაზობს ინდივიდებისა და გუნდების კომუნიკაციის ალტერნატიულ გზებს.
მაგალითად, შეტყობინებების პლატფორმები, როგორიცაა Slack ან Microsoft Teams, სულ უფრო პოპულარული ხდება, რადგან ისინი უზრუნველყოფენ ორგანიზაციებში რეალურ დროში კომუნიკაციას. ასეთი ხელსაწყოები ასევე გთავაზობთ ფუნქციებს, როგორიცაა არხები, პირდაპირი შეტყობინებები ან ინტეგრაცია სხვა მოწყობილობებთან. ეს ყველაფერი უზრუნველყოფს კომუნიკაციის უფრო დინამიურ გამოცდილებას ტრადიციულ ელფოსტასთან შედარებით.
მაგრამ, როგორც ჩანს, ეს არ ახდენს დიდ გავლენას ელფოსტაზე. დღეს, მსოფლიოს მოსახლეობის 80%-ზე მეტი ეყრდნობა ელფოსტას საქმიანი კომუნიკაციისთვის. ეს მაჩვენებელი გააგრძელებს ზრდას მომდევნო რამდენიმე წელი - ფოსტა იყო, არის და იქნება ჩვენი ეპოქის ყველაზე მნიშვნელოვანი საკომუნიკაციო ინსტრუმენტი.
შემოგვიერთდით სტეპერების დიდ ოჯახში!
IT Academy Step ლიდერი IT სფეროში, ახლა უკვე 100+ ფილიალით!
+995 577 538 549 ქ.თელავი, ნადიკვრის#23
+995 (32) 215-55-51 ქ.თბილისი, ყაზბეგის34/34ბ
გამოიწერეთ ჩვენი გვერდი სოციალურ ქსელებში
